Ustawa z dnia 4 marca 1994 r. o zakładowym funduszu świadczeń socjalnych nakłada na pracodawcę obowiązek dysponowania środkami funduszu w oparciu o kryteria socjalne. Jeśli pracodawca przyzna pracownikom świadczenia pomijając ten fakt, wówczas ZUS upomni się o składki od ich wartości. Nie ma przy tym znaczenia źródło, z którego świadczenia te zostały sfinansowane.
Ze zwolnienia ze składek ZUS mogą korzystać tylko te wydatki, które posiadają cechy świadczeń socjalnych oraz wchodzą w zakres działalności socjalnej. Podstawową zasadą dysponowania środkami z ZFŚS jest uzależnienie wysokości przyznania ulgowych usług i świadczeń od sytuacji życiowej, rodzinnej i materialnej osoby uprawnionej do korzystania z tego typu pomocy. Oznacza to, że wysokość świadczenia nie może być równa dla każdego pracownika, a warunki te muszą zostać spełnione łącznie.
Problematyczne staje się jednak odpowiednie zdiagnozowanie potrzeb pracownika i określenie jego indywidualnej sytuacji materialnej, życiowej i rodzinnej. Sporo problemów przysparza pracodawcy pozyskanie takich szczegółowych, a zarazem wrażliwych danych. Tym bardziej, iż należy zbadać uprawnienia pracownika na podstawie ogólnej sytuacji rodzinno-materialnej, czyli z uwzględnieniem dochodów brutto przypadających na członka rodziny, pozyskiwanych ze wszystkich źródeł. Niewystarczające są zatem dane, którymi dysponuje pracodawca w zakresie stosunku pracy. Jedynie poprzez odpowiednie zapisy w regulaminie ZFŚS można określić sposoby zdobywania danych wrażliwych. Regulamin powinien szczegółowo określać właściwe dokumenty, tryb przekazywania danych oraz osoby, które mają wgląd do przekazywanych informacji. Najczęściej stosowaną formą pozyskiwania danych jest gromadzenie oświadczeń pracowników. Powinny one mieć formę szczegółowego dokumentu.
W sytuacji gdy pracodawca uzna, że dane w oświadczeniu nie są wystarczające, może żądać również dokumentów potwierdzających opisaną przez wnioskodawcę sytuację np. zaświadczeń o zarobkach pozostałych członków rodziny. Działania te w żaden sposób nie naruszają przepisów o ochronie danych osobowych, co potwierdza orzecznictwo sądowe (pod warunkiem uregulowania tych kwestii w regulaminie funduszu socjalnego). Niniejsze stanowisko potwierdza także Generalny Inspektor Ochrony Danych Osobowych. Nie wyklucza on możliwości pobierania od pracownika innych dokumentów niż tylko oświadczenie, pod warunkiem, że wynika to z zapisów regulaminu.
W przypadku sprzeciwu pracownika co do formy potwierdzania jego sytuacji rodzinno-materialnej, pracodawca ma prawo odrzucić wniosek jako niezgodny z założeniami regulaminu ZFŚS. Jakie sankcje może zatem zastosować pracodawca w stosunku do pracownika w przypadku podania w oświadczeniu nieprawdziwych danych? Pracodawcy mylnie powołują się na art. 233 §6 kodeksu karnego stosując zapis, iż „pracownik jest świadomy odpowiedzialności karnej w razie nieprawdziwości danych zawartych w złożonym przez niego oświadczeniu o dochodach”. Pracownik może zostać pozbawiony świadczeń z ZFŚS w bieżącym okresie lub w kolejnych latach, nie może jednak zostać pociągnięty do odpowiedzialności karnej na podstawie art. 233 kodeksu karnego. Ustawa o ZFŚS nie przewiduje bowiem takiej możliwości.
Brak komentarzy