Dyrektywa CS3D

Nowa dyrektywa w sprawie należytej staranności w zakresie zrównoważonego rozwoju przedsiębiorstw (CS3D) została przyjęta przez Parlament Europejski 24 kwietnia 2024 roku i zatwierdzona przez Radę Europejską 24 maja 2024 roku. Publikacja w Dzienniku Urzędowym Unii Europejskiej miała miejsce 5 lipca 2024 r.

Jakie są cele dyrektywy?

Dyrektywa CS3D ma na celu promowanie odpowiedzialnych zachowań korporacyjnych. Europejskie przedsiębiorstwa spełniające określone warunki będą zobowiązane do przeprowadzania analizy due diligence swojego łańcucha aktywności w celu identyfikowania, zapobiegania oraz naprawy skutków negatywnego wpływu na prawa człowieka i środowisko. 

CS3D ustanawia zasady dotyczące :

1.   Obowiązków spółek w odniesieniu do rzeczywistego lub potencjalnego negatywnego wpływu na prawa człowieka i środowisko wynikającego z ich własnej działalności, działalności spółek zależnych oraz działalności ich partnerów biznesowych.
2.   Odpowiedzialności za ich naruszenie.
3.   Obowiązku przyjęcia i wdrożenia planu transformacji w celu złagodzenia zmian klimatu, mającego na celu zapewnienie zgodności modelu gospodarczego ze zrównoważoną gospodarką i ograniczenie skutków globalnego ocieplenia zgodnie z porozumieniem paryskim.

Dyrektywa ma zatem na celu stworzenie ram regulacyjnych, które zobowiążą firmy do pełnego uwzględnienia kwestii zrównoważonego rozwoju w swoich działaniach i strategiach, jednocześnie czyniąc je odpowiedzialnymi za ich wpływ w całym łańcuchu wartości.

Zakres

Nowe zasady będą obowiązywały między innymi:

• Europejskie firmy i spółki macierzyste zatrudniające ponad 1000 pracowników i osiągające przychody netto ze sprzedaży w skali światowej na poziomie ponad 450 milionów euro w ostatnim roku obrotowym.
• Firmy posiadające umowy franczyzowe lub licencyjne w UE, generujące światową sprzedaż o wartości ponad 80 milionów euro, w tym co najmniej 22,5 miliona euro z tytułu opłat licencyjnych.
• Podmioty z państw trzecich, które prowadzą działalność w Unii i osiągnęły przychody netto ze sprzedaży na jej terenie w wysokości 450 mln EURO.
• Jednostki dominujące najwyższego szczebla grup przedsiębiorstw po spełnieniu określonych warunków. (Gdy umowy te zapewniają wspólną tożsamość, wspólną koncepcję biznesową i stosowanie jednolitych metod biznesowych.)

Stopniowe wdrażanie

Dyrektywa CS3D będzie obejmować kolejno:

• Od 2027 r. – firmy zatrudniające ponad 5000 pracowników i prowadzące sprzedaż na poziomie ponad 1,5 mld euro na całym świecie.
• Od 2028 r. – firmy zatrudniające ponad 3000 pracowników i osiągające wartość światowej sprzedaży przekraczającą 900 mln euro.
• Od 2029 r. – wszystkie pozostałe spółki objęte zakresem dyrektywy.

Państwa członkowskie muszą przyjąć i opublikować, najpóźniej do 26 lipca 2026 r., przepisy ustawowe, wykonawcze i administracyjne niezbędne do wdrożenia dyrektywy.

Treść obowiązków: należyta staranność

Spółki objęte obowiązkiem przestrzegania zasad dyrektywy CS3D będą musiały podjąć następujące środki:

• Integracja należytej staranności – włączenie do swoich polityk opisu długoterminowego podejścia do należytej staranności, wraz z kodeksem postępowania mającym zastosowanie do całej spółki, jej spółek zależnych i partnerów biznesowych.
• Identyfikacja i ocena negatywnych skutków – przeprowadzanie dogłębnej analizy w celu identyfikacji negatywnych skutków i priorytetyzacji działań.
• Zapobieganie i łagodzenie negatywnych skutków działalności – uzyskanie gwarancji umownych od partnerów biznesowych lub zakończenie relacji, jeśli rzeczywisty negatywny wpływ jest poważny.
• Naprawa rzeczywistych negatywnych skutków – pojedynczo lub łącznie.
• Wymiana informacji z interesariuszami – zbieranie niezbędnych informacji i konsultowanie się z interesariuszami podczas opracowywania i wdrażania planów działania.
• Wdrożenie mechanizmów powiadamiania i procedur składania skarg – umożliwienie osobom poszkodowanym składania skarg dotyczących działalności spółki.
• Monitorowanie skuteczności działań – przeprowadzanie okresowych ewaluacji w celu oceny i monitorowania skuteczności podjętych środków.
• Publiczne komunikowanie wyników – publikowanie na stronie internetowej spółki corocznej deklaracji dotyczącej należytej staranności. 

Plan transformacji klimatycznej

Firmy objęte CS3D będą także zobowiązane do wdrożenia planu transformacji, aby złagodzić wpływ swojej działalności na zmiany klimatu. Powinien on obejmować cele klimatyczne wyznaczone na rok 2030, z etapami pięcioletnimi aż do roku 2050. Cele te muszą być oparte na solidnych dowodach naukowych i, tam gdzie to odpowiednie, zawierać konkretne cele redukcji emisji gazów cieplarnianych w trzech zakresach:

1. Bezpośrednie emisje z własnych źródeł (zakres 1),
2. Pośrednie emisje z zakupionej energii (zakres 2),
3. Inne pośrednie emisje w łańcuchu wartości (zakres 3).

Cele długoterminowe:

• Zgodność ze zrównoważoną gospodarką.
• Ograniczenie globalnego ocieplenia do 1,5°C, zgodnie z porozumieniem paryskim.

Ocena obecnego śladu węglowego:

• Identyfikacja głównych źródeł emisji gazów cieplarnianych.
• Ustalenie krótko-, średnio- i długoterminowych celów redukcji emisji.
• Identyfikacja dźwigni dekarbonizacji.
• Efektywność energetyczna i strategie energii odnawialnej.
• Innowacje technologiczne dla czystszych procesów produkcyjnych.
• Zrównoważone zarządzanie łańcuchem wartości.

Monitorowanie i raportowanie:

• Konfigurowanie kluczowych wskaźników wydajności (KPI) w celu pomiaru postępów.
• Roczne sprawozdania z postępów w realizacji planu transformacji.
• Regularne przeglądy planu w celu dostosowania do nowych technologii i przepisów.

Organy nadzoru i sankcje

Każde państwo członkowskie wyznaczy organy nadzorcze, które będą mogły prowadzić dochodzenia i nakładać grzywny w wysokości do 5% rocznych przychodów netto spółek nieprzestrzegających przepisów. Firmy będą odpowiedzialne za wszelkie szkody spowodowane nieprzestrzeganiem obowiązków i będą musiały wypłacić odszkodowanie ofiarom.

Wprowadzone zostaną również inne sankcje, takie jak:

• Kary pieniężne
• Publiczne oświadczenie wskazujące przedsiębiorstwo odpowiedzialne za naruszenie – jeżeli te nie zastosuje się do decyzji o nałożeniu kary pieniężnej.

Organy kontrolne:

• Każde państwo członkowskie wyznaczy określone organy.
  
• Będą one uprawnione do przeprowadzania szczegółowych dochodzeń z własnej inicjatywy lub na podstawie uzasadnionych obaw zgłoszonych na mocy dyrektywy.
• Mogą przeprowadzać kontrole na miejscu, wysłuchiwać interesariuszy i żądać dokumentów.
• Powinny publikować i udostępniać na swojej stronie roczne sprawozdanie finansowe obejmujące m.in. najpoważniejsze stwierdzone naruszenia. 

Odpowiedzialność cywilna

• Firmy zostaną pociągnięte do odpowiedzialności za szkody spowodowane umyślnie lub w wyniku zaniedbań związanych z nieprzestrzeganiem obowiązków.
• Będą objęte obowiązkiem zadośćuczynienia ofiarom, niezależnie od tego, czy są to jednostki, społeczności czy ekosystemy.
• Interesariusze bedą mogli podejmować działania prawne w celu dochodzenia swoich praw.

Następne kroki

Dyrektywa CS3D została już opublikowana i wejdzie w życie 25 lipca 2024 r. Państwa członkowskie będą miały dwa lata na jej transpozycję do prawa krajowego. Wdrożenie będzie przebiegać wieloetapowo.

1.   Dwuletni okres transpozycji dla państw członkowskich:

• Dostosowanie do przepisów krajowych,
• Ustanowienie niezbędnych struktur administracyjnych.

2.   Szkolenie i podnoszenie świadomości firm w zakresie nowych obowiązków.
3.   Okres dostosowawczy dla firm w celu osiągnięcia zgodności.
4.   Rozpoczęcie skutecznego stosowania i kontroli.

To stopniowe podejście ma na celu zapewnienie państwom członkowskim i spółkom czasu potrzebnego na dostosowanie się i skuteczne wdrożenie dyrektywy.