Zgodnie z treścią art. 197 §1 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. – Ordynacja podatkowa,
w przypadku gdy w sprawie wymagane są wiadomości specjalne, organ podatkowy może powołać na biegłego osobę dysponującą takimi informacjami w celu wydania opinii. Natomiast zgodnie z art. 197 §2, powołanie biegłego następuje z urzędu, jeżeli jego opinii wymagają przepisy prawa podatkowego. W odniesieniu do podatku od nieruchomości, przedmiotem opinii biegłego może być zbadanie, czy dany obiekt posiada lub nie posiada fundamentów. Natomiast do jego obowiązków nie należy analiza przepisów ustawy podatkowej pod kątem ustalenia, czy dany obiekt podlega opodatkowaniu jako budynek.
Kim jest biegły?
W świetle art. 197 § 1 Ordynacji podatkowej przesłanką warunkującą zdolność do występowania w postępowaniu podatkowym w charakterze biegłego jest posiadanie wiadomości specjalnych. Przepisy nie przewidują żadnych dodatkowych wymagań formalnych, np. wpisu na listę biegłych. W związku z tym organ podatkowy może powołać w charakterze biegłego każdą osobę, która posiada odpowiednią wiedzę. Niemniej istnieje obowiązek sprawdzenia jej kwalifikacji.
Wybranie na biegłego osoby niedysponującej wiedzą specjalną i posłużenie się jej opinią stanowiłoby wadę postępowania. Ponadto należy zwrócić uwagę na to, iż biegłym powinna zostać osoba niezależna, bezstronna i obiektywna. Dlatego w tej roli nie może występować pracownik organu podatkowego, nawet jeśli posiada wiadomości specjalne w określonym zakresie. Opinia sporządzona przez taką osobę nie mogłaby stanowić dowodu w sprawie, a oparcie na niej rozstrzygnięcia skutkowałoby koniecznością jego wyeliminowania w toku instancji jako wadliwego.
Czy powołanie biegłego jest obowiązkiem organu ?
Z treści art. 197 § 1 Ordynacji podatkowej wynika, że organ podatkowy ma możliwość powołania biegłego, ale nie jest to jego obowiązkiem, a kompetencją. Wiadomości specjalne nie zawsze muszą wynikać z opinii biegłego powołanego przez organ. Możliwe jest również uwzględnienie opinii przedstawionej przez podatnika lub ekspertów posiadających te informacje, którzy są powołani przez podatnika.
Należy podkreślić, że opinia sporządzona przez specjalistów dysponujących odpowiednią wiedzą nie jest opinią biegłego powołanego przez organ ze względów formalnych. Jednakże ze względu na treść odnosi się do tego samego problemu. Dlatego też, mając na uwadze art. 180 ordynacji podatkowej, który stanowi, że jako dowód należy dopuścić wszystko, co może przyczynić się do wyjaśnienia sprawy, a nie jest sprzeczne z prawem, opinia przedstawiona przez podatnika ma taką samą moc dowodową jak opinia biegłego powołanego przez organ podatkowy. Ona również powinna podlegać analizie.
Odmiennie sytuacja wygląda, kiedy przepis prawa wprost nakłada na organ podatkowy obowiązek powołania biegłego. Przykładem jest art. 4 ust. 7 ustawy z dnia 12 stycznia 1991 r. o podatkach i opłatach lokalnych. Stanowi on, że jeżeli podatnik nie określił wartości budowli lub podał wartość nieodpowiadającą wartości rynkowej, organ podatkowy powoła biegłego, który ustali tę wartość.
Jaki jest zakres opinii biegłego?
Opinia biegłego powinna wyjaśniać zagadnienia problematyczne dotyczące stanu faktycznego, które wymagają wiedzy specjalistycznej (np. z zakresu budownictwa). Przedmiotem jego opinii nie może być interpretacja przepisów prawa, ponieważ ten ustawowy obowiązek spoczywa na organie podatkowym. Przykładowo, biegły bada, czy dany obiekt posiada lub nie posiada fundamentów, a nie analizuje przepisy ustawy podatkowej pod kątem ustalenia, czy dany obiekt podlega opodatkowaniu jako budynek.
Komentarz eksperta
Należy pamiętać, że biegły spełnia rolę pomocniczą w stosunku do organu podatkowego oraz przy rozstrzyganiu sprawy podatkowej. Jednak nie zawsze ma to odzwierciedlenie w toczących się postępowaniach podatkowych. Niejednokrotnie dowód z opinii biegłego rozstrzygał o sposobie załatwienia sprawy, co wydaje się błędnym rozumowaniem, ponieważ nie jest to środek dowodowy o mocy szczególnej i nie ma pierwszeństwa przed innymi dowodami (np. ekspertyzą przedstawioną przez podatnika). Ponadto zdarza się, że opinia biegłego obejmuje interpretację przepisów prawa i kwalifikację obiektów do danej kategorii, a jak wyżej opisano, obowiązek ten spoczywa na organie podatkowym.
Autor: Natalia Ochab-Pazdan – Starszy Konsultant w Dziale podatków i opłat lokalnych w Ayming Polska
Brak komentarzy